‘Dünya Mirası’mız artıyor

https://i2.milimaj.com/i/milliyet/75...0d10bbbcb0.jpgBirleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, bu varlıkların korunmasını sağlamak için 1972 yılında bir sözleşme imzaladı. Bu kriterlere uygun doğal oluşumlar, anıtlar ve sitlere, “Dünya Mirası” statüsü tanınıyor. Türkiye’nin de bu listede 16’sı kültürel, 2’si karma olmak üzere 18 miras alanı bulunuyor. İstanbul’un Tarihi Alanları, Nevşehir’deki Göreme Millî Parkı ve Kapadokya, İzmir’deki Efes, Şanlıurfa’daki Göbeklitepe bunlardan birkaçı.
UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan bu mirasların yanı sıra listeye önerilmesi öngörülen ancak henüz adaylık süreçleri tamamlanmayan miraslardan oluşan Geçici Liste bulunmakta. Geçtiğimiz günlerde bu liste güncellendi, Türkiye’den 5 kültür varlığı daha listeye eklendi. Bu bölgelerin, daimi listeye girmeleri için önlerinde 3 yıllık bir süreç var.
‘Evleriyle meşhur’
Listeye eklenen kültür varlıkları Ankara’nın Beypazarı Tarihi Kenti, İzmir Tarihi Liman Kenti, Osmaniye’deki Karatepe-Aslantaş Arkeolojik Alanı, Kayseri’deki Koramaz Vadisi ile Diyarbakır’daki Zerzevan Kalesi ve Mithraeum oldu. Bu bölgeler, koronavirüs sonrasında ziyaretçilerini beklerken biz de yakından tanımak istedik:
Beypazarı Tarihi Kenti: Osmanlı şehirciliğinin korunmuş örneklerinden tarihi kent Beypazarı, Selçuklu ve Osmanlı dini mimarisini, iç ve dış mekânsal düzenlerini, malzeme özelliklerini, yapısal unsurlarını, iç tasarım öğelerini ve doğaya uygun sokak dokularıyla geleneksel Türk evlerinin örneklerini koruduğu için listede yer aldı. İç içe yerleşim tarzının benimsendiği ilçede evlerin kapıları, pencereleri birbirine çapraz bakar şekilde yapılmış. Böylelikle insanların komşularına ve yeşile saygı göstermesinden dolayı hiçbir yapı bir diğerinin ışığını kesmiyor. Evler, cumbalı veya guşganalı olan iki ya da üç katlı ahşap yapılardan oluşuyor.
Hitit, Frig, Galat, Roma, Selçuklu ve Osmanlı uygarlıklarına ev sahipliği yaptığı anlaşılan ilçe, İnözü Vadisi’yle dönemin ekolojik çarşısıyla ekonomik, ev mimarisiyle teknolojik ve geleneksel kıyafetleriyle de sosyo-kültürel koşullarını ortaya koyuyor. Beypazarı Belediye Başkanı Tuncer Kaplan, bu sürecin 2016’da başladığını anlatarak “Beypazarı’nın tarihi mekânlarından oluşan, yani Beypazarı’nın ilk yerleşim alanlarının oluştuğu 7 mekândan ve İnözü Vadisi’ni kapsayan bir müracaattı. Belki UNESCO tarihindeki en geniş perspektifteki en özel yerlerinden bir tanesi oldu. Bizi bu genişlikte olması da ayrıca mutlu etti. UNESCO’nun değerleri içerisinde de en özel bölgesi olacaktır diye düşünüyorum” diye konuştu.
İzmir Tarihi Liman Şehri: Kemeraltı ve çevresini kapsayan bölge, Helenistik Dönem’den itibaren kesintisiz yerleşim merkezi olmasıyla biliniyor. Osmanlı coğrafyasında bir liman kenti olarak gelişen bölge, farklı kültürel ve dini yapıları, hanları, arastaları, pasajları, otellerle donanan ticari merkezi ve farklı kültürlere ait mimari mirasın etkileşim içinde üretildiği süreçleri bünyesinde bulundurması nedeniyle listeye dahil edildi. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer “Dünyanın yaşayan en eski ve en büyük çarşısı İzmir’in kalbi olacak, Dünya Mirası Asil Listesi’ne de girecek” dedi.
TARİHİN AKIŞINI DEĞİŞTİREBİLİR
Zerzevan Kalesi ve Mithraeum: Bölge, Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde yer alıyor. Askeri yerleşimi, yeraltı ve yer üstü yapılarıyla dünyanın en iyi korunmuş Roma garnizonlarından olan Zerzevan Kalesi, insanlığın kültürel gelişimini oluşturan farklı kültürel-inanç evrelerine ait izleri bir arada taşıyor. Buradaki Pagan ve Hristiyan Roma’ya ait mimari yapılar, döneminin bütün özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtıyor. Ayrıca, günümüze kadar Roma’nın doğu sınırında bulunan tek Mithras Tapınağı da burada.
Zerzevan Kalesi’nde yapılan kazılarda tapınak, kiliseler, villalar, gizli geçitler, su sarnıçları, kaya mezarları ve su kanalları ortaya çıkarıldı. Dicle Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi ve Zerzevan Kalesi Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, koronavirüs salgınından sonra yapılacak kazılarda birçok yeni yapıyı ortaya çıkarmayı hedeflediklerini belirterek, “Her yıl yeni bir şey ortaya çıkıyor. Belki tarihi yeniden değiştirecek yapılar ortaya çıkarabiliriz. Zerzevan’da bir yerde üst, bir yerde de alt şehir var” dedi.
BİNLERCE YILDIR AYAKTA KALAN HAZİNELER
Koramaz Vadisi: Kayseri’de yer alan vadide bugün de hâlâ yaşam devam eden yedi yerleşim yeri bulunuyor. Binlerce yıldır yaşayan insanların kayaları oyarak mezar, mesken, depo ve ibadethane olarak kullandıkları mekânlar, günümüzde de kullanılıyor. Vadi içerisinde, sayıları yüzlerce olan güvercinlikler, anıt mezarlar, tümülüsler, yeraltı savunma yapıları, yaşam alanları, antik tapınaklar ve kiliseler, ağıllar, gözetleme noktaları gibi çok sayıda farklı kullanım amaçlı yapı bulunuyor.
https://i2.milimaj.com/i/milliyet/75...0d10bbbcae.jpg
Karatepe-Aslantaş Arkeolojik Alanı: Bölge, Osmaniye Kadirli’de bulunuyor. Arkeolojik alanlarda yerinde koruma ve alan yönetiminin ilk örneklerinden birinin sergilenmesi açısından da öne çıkan alan, döneminin yüksek mimarlık ve sanat anlayışını sergileyen özgün bir örnek. Karatepe Aslantaş Müzesi’nin Türkiye’nin ilk açık hava müzesi olduğunu belirten Kadirli Kaymakamı Ahmet Arık, “Şu anda Koronavirüs salgını nedeniyle ziyarete kapalı ancak bu salgın bittikten sonra yerli ve yabancı turistleri Kadirli’mize bekliyoruz” dedi.
https://i2.milimaj.com/i/milliyet/75...0d10bbbcac.jpg


Devami...