‘Çocuklar İçin Felsefe’, Türkiye’de ancak son yıllarda ismini duyduğumuz, çeşitli atölye ve sertifika programlarıyla tanınan bir öğretim yöntemi. Amaç çocukların bildiğimiz anlamda felsefeyi öğrenmesi değil, eleştirel düşünme ve argümantasyon becerilerini geliştirmek. Bu yöntemin İngiltere’de önde gelen temsilcilerinden biri olan Peter Worley, yaklaşık 10 yıl önce “The If Machine” kitabını, tam da bu yöntemin daha iyi anlaşılması ve yaygınlaşması için yazmış. Worley’nin eğitimcilere ve yetişkinlere yönelik kaleme aldığı, Çocuklar İçin Felsefe yöntemini teori ve uygulamalarıyla anlatan çok satan kitabı, artık Türkçede. Worley’le Paraşüt Kitap’tan “Felsefe Makinesi” adıyla çıkan kitabı üzerine konuştuk.

Bilmeyenlere çocuklar için felsefeyi nasıl tanımlıyorsunuz?

Felsefi sorgulama topluluğunun bir parçası olarak, soru ve cevap yoluyla felsefi sorular hakkındaki düşüncelerin sistematik mantıksal ve eleştirel düşünmeyle araştırılması, keşfedilmesi ve gerekçelendirilmesi olarak özetleyebilirim. Amaç, kendimizi, birbirimizi ve dünyamızı daha iyi anlamak ve böylece daha iyi düşünerek hakikat ve bilgi odaklı bir yaşam biçimi geliştirmek. Bu yöntem hem çocuklarla hem de yetişkinlerle uygulanabilir.




Bilimin önemi

‘Çocuklar İçin Felsefe’, çocuklarla her konuyu konuşulabilir mi kılıyor? Çocuklarla konuşulamayacak bir konu var mıdır?

Bu sıkça tartışılan bir konu. Bazı konuların felsefi tartışma için uygun olmadığını düşünenler var. Genel olarak konuşursak, eğer bir tartışmada tatmin edici bir sonuca varılabilmesi için bilgi gerekliyse ve grup gereken bilgiye vakıf değilse, bazı meselelere ilişkin tartışma yürütmek zorlaşır. Mesela, “İklim değişikliği bizim kabahatimiz mı?” gibi bir soruda, “Kabahat ya da iklim değişikliği ile ne kastediyoruz?” gibi soruların felsefi ve kavramsal bir yönü vardır. Bu soruyu cevaplamak için bilimin söylediklerini bilmek gerekir. Bununla birlikte, “Bir şey ne zaman birinin kabahati olur?” gibi bir soruyla felsefi bir tartışma yürütülebilir. Bu yüzden çocuklarla hemen her konuyu tartışmanın bir yolu olduğuna inanıyorum.

‘Öğrencilerden üç şey beklenir’

Çocuklarla felsefe yapmak felsefe bilgisi gerektirir mi?

İçinde bulunduğunuz duruma ve amaçlarınıza göre değişir. Örneğin; felsefe sınavına hazırlanan öğrencilerle bir soruşturma yapıyorsanız, o zaman evet, bilgi sahibi olmanız gerekir. Öte yandan, 3-7 yaş grubu ile çalışıyorsanız, onlara ne düşündüklerini ve neden öyle düşündüklerini sormanız yeterli. 7-11 yaş grubu ile çalışıyorsanız, onlardan daha ileri düzey bir eleştirel düşünme bekleyebilirsiniz, bu nedenle, yukarıdakilere ek olarak, birbirlerinin fikirleri hakkında ne düşündüklerini ve neden öyle düşündüklerini sormanız beklenir. Bir öğretmen, sorgulama sırasında doğru bir psikolojik tutuma sahip olduğu sürece, bu temel işleyiş, felsefi meseleler üzerinde uzmanlaşmayı gerektirmez. Öğrencilerden beklenen üç şey vardır: Düşünmeleri, konuşmaları ve dinlemeleri. Bu üç şeyin gerçekleşmesi için gerekli şartları sağlamanız gerekir, ihtiyacınız olan diğer şey ise doğru hikâyeler ve durumlarla ilgili iyi sorulardır. “Felsefe Makinesi” de bunun için mükemmel bir kaynak!


Devami...