13 EYLÜL


490- Yunanlılar, Marathon Savaşı'nda Darius komutasındaki Persleri yendi.
1521- Aztek başkenti Tenochtitlan, 13 Eylül 1521'de Cortes komutasındaki İspanyollar tarafından işgal edildi. “Tenochtitlan antik Aztek İmparatorluğu’nun başkentidir. Texcoco Gölü'nde bulunan bir ada üzerine inşa edilmiştir. 1520'lerde Hernan Kortez yönetimindeki İspanyol “Conquistador” lar (fatih) tarafından çok büyük oranda tahrip edilen şehrin üzerine, o zaman kurulan Yeni İspanya’nın başkenti olarak Mexico şehri kuruldu. Şehri çevreleyen Texcoco Gölü’de belli bir süre sonra büyük bir oranda kurutuldu. Bölgeden birçok kabile geçmesine rağmen Azteklere kadar hiçbiri kalıcı olarak yerleşmemiştir. Aztek efsanelerine göre, kuzeyin çöllerinden göç eden kabile, rahiplerin kehanet ettiği, bir kartalın kaktüs üzerinde bir yılan yediğini gördükleri ideal yerleşim yerine yeni şehirlerini kuracaktı. Kabile, kartalı küçük bataklık bir adanın üzerinde görmüş olmalı. Bu efsane, şu anda Meksika'nın sembolü olarak bayrağında ölümsüzleştirilmiştir.”
1788- Danimarka İsveç'i işgal etti.
1788- New York Birleşik Devletler'in federal başkenti oldu.
1907- Lusitania gemisi, 5 gün 54 dakikalık bir yolculuktan sonra Atlantik'i aşarak New York Limanı'na ulaştı. Lusitania, bu alanda bir rekora imza atmış oldu.
1919- Sivas'ta İradei Milliye gazetesi yayınlanmaya başlandı.
1920-Mustafa Kemal'in ''Halkçılık Programı'' TBMM'ye sunuldu.
1921- Sakarya Meydan Savaşı kazanıldı.
1921- Sakarya Meydan Savaşında yaralanan Mustafa Kemal Paşa'ya Gazi unvanı verildi.
1922- Soma'nın Yunan işgalinden kurtuluşu. Aynı gün Yunanlılar'ca 17 Eylül'e kadar sürecek İzmir Yangını başlatıldı.
1923- İspanya'da General Primo de Rivera 1923'de bir darbeyle yönetime el koydu.
1925- Şark İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler Mustafa Kemal Paşa'dan af istediler. Mustafa Kemal Paşa'nın mektubu üzerine beraat ettiler.
1943- Çan Kay Şek Çin Cumhuriyeti'nin ilk başkanı oldu.
1950- Milli Eğitim Bakanlığı valiliklere gönderdiği bir genelgeyle öğretmenlerin parti işleriyle uğraşmasını yasakladı.
1953- Türk-Alman Milli Atletizm Şampiyonasında Türk atletleri 3 birincilik aldı.
1964- Birleşmiş Milletler Barış Gücü kuşatma altındaki Kıbrıs, Erenköy'e yiyecek ve battaniye ulaştırdı.
1965- Beatles ''Yesterday''i yayınladı. Beatles, ilk Grammy ödülünü, 1964 yılında en iyi grup dalında aldı.
1968- Arnavutluk, Varşova Paktı'ndan ayrıldı.
1970- Filistinli gerillalar Ürdün'ün ikinci büyük şehri İrbid'i kontrol altına aldılar.
1971- Bilim ve Sosyalizm yayınları sahibi Süleyman Ege Lenin'in "Devlet ve İhtilal" kitabı nedeniyle 7,5 yıla mahkum oldu.
1977- İkinci Milliyetçi Cephe hükümeti 8 Eylül 1977'de istikrar önlemleri paketiyle birlikte zamları da açıklamıştı. Uluslararası Para Fonu, IMF 13 Eylül'de önlemleri yetersiz bulduğunu açıkladı.
1980- Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren devlet başkanlığını üstlendi
1980- Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit Gelibolu'daki Hamzaköy askeri tesislerinde, Necmettin Erbakan İzmir Uzunada'da "güvence" altına alındı. Alparslan Türkeş'e teslim ol çağrısı yapıldı.
1983- Türkiye Petrol Rafinerileri Şirketi (Tüpraş) Kocaeli’nde kuruldu.
1987- Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Rahşan Ecevit görevinden ayrıldı. Yerine, oy birliğiyle Bülent Ecevit seçildi.
1993- Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı Yitzak Rabin bazı konularda anlaşmaya vardılar. Buna göre, İsrail Gazze ve Jeriko'dan çekilecek, Filistinliler Gazze, Jeriko ve Batı Şeria'nın bir bölümünde kendilerini yönetme hakkına sahip olacak.
1993- İspanya'da yapılan Uluslararası Asturia Film Festivali sonuçlandı. Memduh Ün, "Zıkkımın Kökü" filmiyle en iyi yönetmen ödülünü aldı.
1993- Sosyalist İktidar Partisi (SİP) kuruldu.
1996- Radikal Gazetesi yayın hayatına başladı.
1997- Polonya'da yapılan Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda Ercan Yıldız'la Şeref Eroğlu altın madalya kazandı.
2000- Milli Gençlik Vakfı şubeleri yurt genelinde kapatılmaya başlandı.
2001- Rusya'da 8 katlı bir binaya yerleştirilen bombanın patlaması sonucu 118 kişi yaşamını yitirdi.
2002- Cezayir'de İslamcı militanlar Kuzey Cezayir yolunda 11 sivili öldürdü.
2002- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, AKP Genel Başkanı Erdoğan ve kapatılan RP'nin Genel Başkanı Erbakan'ın milletvekili adayı olamayacaklarını öne sürerek YSK'ya ihbar yazısı gönderdi.




13 Eylül - Doğanlar

1592- Fransız yazar, düşünür Michel de Montaigne.
1705- Osmanlı Devletine sığınan Macar Kralı Tökeli İmre, İzmit'te öldü.
1739- Grigoriy Potyomkin, Rus generali, devlet adamı (ö. 1791)
1874- Müzikteki 12 ton metodunun yaratıcısı Avusturyalı besteci Arnold Schoenberg.
1894- Sinema yönetmeni Jean Renoir.
1902- Ses sanatçısı, Safiye Ayla (ölüm 1998)
1928- Diane Foster, Kanadalı atlet.
1941- Ahmet Necdet Sezer, Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı.
1942- Dansçı Sait Sökmen.
1961- Dave Mustaine, ABD'li müzisyen
1973- Fabio Cannavaro, İtalyan futbolcu.
1977- Fiona Apple, ABD’li müzisyen





13 Eylül - Ölenler

1321- İtalyan şair Dante Alighieri.
1592- Michel de Montaigne, Fransız yazar ve düşünür (d. 1533)
1871- Tanzimat devri şair ve yazarlarından Şinasi.
1967- Ut ve viyolonsel virtüözü, besteci Şerif Muhittin Targan 75 yaşında İstanbul'da öldü.
1970- Gazeteci ve Tiyatro tarihçisi, Yazar Refik Ahmet Sevengil, 67 yaşında öldü.
1971- Mao Zedong'un halefi ilan edilen Lin Biao, uçak kazasında.
1989- Eski bakan İsmail Rüştü Aksal
1991- Futbolun "Taçsız Kralı" Metin Oktay, trafik kazasında.
1998- Halkçı Parti'nin kurucu Genel Başkanı Necdet Calp, Ankara'da öldü.
2007- Cem Gürdap, Türk sinema sanatçısı (d. 1955)