Konu: Tarihte bugün

15 MART


1820- Maine'nin ABD eyaleti olmasına karar verildi.
1848 - 1848 Macar Devrimi patlak verdi.
1892 - Jesse W. Reno tarafından yürüyen merdivenin patenti alındı.
1892 - Liverpool FC kuruldu.
1917 - II. Nikolay kardeşi Mihail lehine tahtta çekildi
1919 - Merzifon işgal edildi.
1920- İngilizler, İstanbul'da yüz elli Türk aydınını tutukladı.
1921- Son Osmanlı sadrazamlarından, İttihat ve Terakki liderlerinden (Mehmed) Talat Paşa, suikasta kurban gitti. Berlin'de, sokakta bir Ermeni'nin arkasından kurşunladığı Talat Paşa, 1 Eylül 1874'te Edirne'de doğmuştu.
1928 - 15 Mart Olayı başladı. Japon İmparatorluğu'nda çok sayıda komüniste tutuklama kararı çıkarıldı.
1933- Almanya'da Hitler Üçüncü Reich'ı ilan etti.
1938- Sovyetler Birliği'nde olağanüstü mahkemede ölüm cezasına çarptırılan, aralarında Ekim Devrimi önderlerinden Nikolay Buharin'in de bulunduğu 18 kişinin cezaları infaz edildi.
1939 - Cumhurbaşkanı Emil Hácha, Nazi Almanyası'nın Çeko-Slovak Cumhuriyeti'ni ilhakını kabul etti ve Bohemya ve Moravya Protektorası ilan edildi.
1945 - II. Dünya Savaşı: Sovyet güçleri Yukarı Silezya'yı Alman güçlerinden temizlemek için taarruz başlattı.
1947- Son Telgraf gazetesi hakkında, seçim kurulları tarafından verilen ilanları bütün baskılarında kullanmadığı gerekçesiyle soruşturma açıldı.
1949- Meclis'te bir konuşma yapan Rize Milletvekili Fahri Kurtuluş, Lermontov'un 110 yıl önce yazdığı ve 1945'te Türkçe'ye çevrilen bir kitapta milli duygularımızı rencide eden bölümler olduğunu söyleyerek, bu bölümlerin kitaptan çıkarılmasını istedi. Fahri Kurtuluş, 110 yıl önce yazılmış kitaptan bölüm çıkarılmasını garipseyen ve bu yolda yayın yapan Cumhuriyet gazetesinin sahiplerini de ağır bir dille eleştirdi.
1951- İsveç'teki yarışmalar sırasında bir saat hırsızlığına karıştıkları gerekçesiyle 6 ay müsabakalara katılmaları yasaklanan güreşçiler Ali Yücel ile Bektaş Can'ın cezaları, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Merkez Danışma Kurulu'nca süresiz boykota çevrildi.
1953- İstanbul Tekstil Sendikaları'nın Zeytinburnu Çimento Fabrikası işçilerinden 53'ünün işten çıkarılmasını ve tazminatlarının ödenmemesini protesto etmek için Taksim'de yapmak istedikleri mitinge izin verilmedi.
1955- Tiyatro sanatçısı Muammer Karaca'nın yaptırdığı "Karaca Tiyatrosu" İstiklal Caddesi Sular İdaresi Sokağında açıldı.
1961 - Güney Afrika Milletler Topluluğu'ndan ayrıldı.
1961- Turkish Daily News yayın hayatına başladı. (Ressam C)
1964- Sinema yıldızı Elizabeth Taylor ile aktör Richard Burton evlendi.
1970- Üçüncü Demirel Hükümeti Meclis'ten güvenoyu aldı.
( Oylamadan sonra bir konuşma yapan Başbakan Demirel "Buhrandan tecrübe edinilerek çıkılmıştır" dedi. CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit ise "Hükümet bunalımı sona erdi. Şİmdi ahlak bunalımının sona ereceği günleri bekleyeceğiz" dedi. )
1971- Atatürk isminin özel okullarca kullanılması yasaklandı.
1972- Cezaevinden kaçan THKP-C liderlerinden Ziya Yılmaz'a yakalandıktan sonra ölüm cezası verildi.
1976- Maliye Bakanlığı 9 yabancı paraya karşı Türk Lirası'nın değerini yeniden yüzde 3.3 oranında düşürdü.
1978- MSP lideri Necmettin Erbakan hakkında açılan davanın düşmesi amacıyla siyasi partiler yasasında değişiklik öngören ve Korutürk tarafından veto edilen yasa çıktı.
1980- 33 hükümlü ve tutuklu tünel kazarak Van Cezaevi'nden kaçtı. Kaçaklardan16'sı bir gün sonra yakalandı.
1980- Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, "Demirel kendini Ayetullah sanıyor" dedi.
1981- Genelkurmay, aralarında Mehmet Ali Ağca'nın da bulunduğu 43 kişinin 17 Mart günü saat17.00'ye kadar teslim olmamaları halinde vatandaşlıktan çıkarılacağını duyurdu.
1982- 146 idam istemli 428 sanıklı İstanbul Dev-Sol davası başladı.
1983- Maliye Bakanlığı, Hisarbank ve İstanbul Bankası'na el koydu.
1984- İngiltere'de maden işçileri ülke çapında bir grev başlattı.
1985 - İnternette ilk alan adı tescili yapıldı (symbolics.com).
1988- Akbank Yönetim Kurulu üyeliğine getirilen ANAP Grup Başkanvekili Sivas Milletvekili Mükerrem Taşcıoğlu'nun görevi bir gün sürdü.
( Taşcıoğlu,"Görevi kabul ettiğim doğrudur. Ancak siyasi hüviyetimin bazı yorumlara yol açacağını düşünerek görevden çekiliyorum" dedi. Mükerrem Taşcıoğlu eğer çekilmeseydi, bir siyasi görevi sürdürürken özel teşebbüste görev alan ilk siyasetçi olacaktı. )
1989- Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda Türkiye'yi temsil eden Galatasaray, Fransa'nın Monaco takımı ile Köln Müngersdorf Stadı'nda yaptığı maçta 1-1 berabere kalarak Avrupa kupalarında yarı finale yükselen ilk Türk takımı oldu.
1990- Nusaybin'de bir PKK militanının cenazesinde çıkan olaylarda1 kişi öldü, esnaf kepenk kapattı.
1990- DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, MİT'in sivilleştirilmesini istedi.
( Demirel MİT'in başında muvazzaf subaylar olduğunu belirterek, "Bunların terfileri Genelkurmay'a aittir. Böyle olunca daha çok orayı göreceklerdir. MİT dönemin hükümetlerini 1960 Darbesi'nden, 1971 Muhtırası'ndan ve 1980 Müdahalesi'nden haberdar etmemiştir. Hükümet genellikle Angola'da olan bir harekatı bilirde Ankara'da olanı bilmez. Ortada, Türkiye'yi yeni bir istihbarat teşkilatına nasıl kavuşturalım diye bir soru vardır," dedi. )
1991- Ankara Etlik'te bir kahvehane tarandı Dev-Sol örgütünün üstlendiği olayda biri polis iki kişi öldü, iki kişi yaralandı.
1991- Mardin'in Dargeçit ilçesinde Halepçe katliamını protesto için yürüyüş yapan 7 bin kişilik topluluğa güvenlik güçleri ateş açtı; 1 kişi öldü.
1995- İstanbul'un Ümraniye ilçesinin eski adı "1 Mayıs" olan Mustafa Kemal mahallesinde,13 Mart günü Gazi mahallesinde polisin ateş açması sonucu 15 kişinin ölmesini protesto gösterisi yapıldı. Gösteriyi engelleyemeyen polis, göstericileri ateş açarak durdurmaya çalışınca çıkan çatışmada 4 kişi öldü, 20'den fazla kişi yaralandı. İstanbul Valiliği Ümraniyede sokağa çıkma yasağı ilan etti.
1996- Refah Partisi İstanbul Milletvekili Aydın Menderes, Afyon'un Sandıklı ilçesinde geçirdiği trafik kazası sonucunda felç oldu.
1997- İzmir'in "Bergamayı Destekleme Komitesi" siyanürlü altına karşı 120 kilometrelik meşaleli maraton düzenledi.
2000- İsrail Güvenlik Kabinesi, anlaşmalar gereği Batı Şeria'dan 6.1 oranında toprağın daha Filistin Özerk Yönetimi'ne devrini onayladı. Filistin yönetimindeki Batı Şeria topraklarının oranı yüzde 42.9'a yükseldi.
2001- İktisat Bankası'na el konuldu.
2001- İstanbul-Moskova seferini yapan Tupolev-154 tipi uçak, Atatürk Havalimanı'ndan kalkışından kısa süre sonra Çeçen korsanlarca kaçırıldı. Medine'ye indirilen uçağa Suudi antiterör timlerince düzenlenen operasyonda, Türk yolcu Gürsel Kambal, Rus Hostes Yuria Fomina ve bir korsan öldü.
2001- Kuzey Kore ile Güney Kore arasında 50 yıldır ilk kez posta alışverişi yapıldı. Kuzeyden gelen mektuplarla Güneyden gelen mektuplar bir sınır köyünde takas edildi.
2002- Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu susurluk mahkumlarından eski MİT'çi emekli yarbay Korkut Eken'in "karar düzeltme" talebini reddetti. Eken'in suçlu değil, kahraman olduğunu söyleyen emekli generaller, Mehmet Ağar'ı, "Eken kahramanlıktan değil, suçtan mahkum oldu" diye cevapladı.
2002- GAP'ın sulama tünellerinden T2 de faaliyete geçti.
2003- Recep Tayyip Erdoğan, başbakan olarak ilk icraatında bugün yürürlüğe giren İş Güvencesi Yasası'nı üç buçuk ay erteletmek için Meclis'e yolladı. TBMM Genel Kurulu'nda yasa askıya alındı.
2003- Hu Jintao, 15 Mart 2003'te Çin Halk Cumhuriyeti'nin 4'üncü Devlet Başkanı olarak göreve başladı.
( 15 Kasım 2002'den beri Çin Komünist Partisi genel sekreterliği ve 15 Mart 2003'ten beri başkanlık görevini sürdürmektedir. Döneminde Çin Dünya ticaret örgütüne üye olmuştur. Uzaya kendi imkanlarıyla insan gönderen üçüncü ülke olmuştur. Çin ekonomisi rekorlar kırmaya devam etmektedir.Tibet bölgesindeki ayaklanmayı sert biçimde bastırtmıştır. Söylemleri daha çok ekonomi ağırlıklıdır. 2012 de görevi bırakması beklenmektedir. )
2004- Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, DEHAP üyelerinin Kürtçe isim kullanma talebini W harfinin Türk alfebesinde bulunmadığı gerekçesiyle reddetti.
2004- Çin'de ilk kez bir milletvekili ülkede yılda 10 bin insanın idam edildiğini açıkladı. Çin, insan hakları örgütlerinin eleştirileri nedeniyle idam ilgili rakamlarını gizli tutuyor.
2005- Filipinlerin başkenti Manila yakınlarındaki Bagong cezaevinde yatan İslamcı örgüt Ebu Seyyaf'ın militanlarının firar girişimi ve ardından çıkan isyan ikinci gününde bastırıldı, örgüt üyesi 22 kişi öldürüldü.
2006- Duceyl katliamından yargılandığı davada ilk resmi ifadesini veren Devrik Irak lideri Saddam Hüseyin, "işgalcilere isyan" çağrısı yapınca susturuldu.
2011- Suriye iç savaşı başladı.
( Suriye İç Savaşı, Baas Partisi'ne sadık askerler ve bunları destekleyen milisler ile bu partiyi iktidardan indirmek isteyen Suriye muhalefeti arasında başlayan, sonrasında Irak ve Şam İslam Devleti, El Nusra ve bazı Kürt, Türkmen, Dürzi ve Süryani grupların da katıldığı, son dönemde ise Rusya, İran, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye gibi dış güçlerin de sınırlı olarak dahil olduğu çatışmalardır. Gösteriler 15 Mart 2011'de başlamış ve Nisan 2011 tarihinde ülke çapına yayılmıştır. )



15 Mart – Doğanlar

1767 - Andrew Jackson, ABD'li politikacı
1821 - Johann Josef Loschmidt, Avusturyalı bilim insanı
1854 - Emil Adolf von Behring, Alman hekim ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi
1869 - Stanislaw Wojciechowski, Polonyalı politikacı
( Birinci Dünya Savaşı öncesinde Polonya'nın Rusya'dan bağımsızlığını kazanması için verilen mücadelenin önderlerinden ve Polonya Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı )
1878 - Rıza Şah Pehlevi, İran şahı
1887 - Lütfi Kırdar, Türk hekim, devlet adamı, asker, Manisa ve İstanbul valisi, ve sağlık bakanı (ö. 1961)
1888 - Refik Halit Karay, Türk yazar
1897 - Ağasadık Geraybeyli, Azeri sinemacı
1938 - Mehmet Sağlam, Türk siyasetçi
1941 - Tomris Uyar, Türk öykü yazarı ve çevirmen
1943 - David Cronenberg, Kanadalı sinemacı
1946 - Mahir Çayan, THKP-C Lideri, devrimci
1947 - Ry Cooder, ABD'li gitarist ve şarkıcı
1953 - Erik-Jan Zürcher, Hollandalı bilim adamı
1956 - Hasan Akıncıoğlu, Türk iş adamı ve eski Antalyaspor başkanı
1968 - Jon Schaffer, ABD'li müzisyen
1975 - Eva Longoria, ABD'li sinema oyuncusu
1979 - Onur Aydın, Türk basketbolcu
1983 - Umut Bulut, Türk futbolcu
1985 - Kellan Lutz, ABD'li oyuncu ve model
1986 - Serkan Çalık, Türk futbolcu
1986 - Jai Courtney, Avustralyalı oyuncu



15 Mart – Ölenler

MÖ 44 - Jül Sezar, Romalı askerî ve politik lider
493 - Odoacer, İtalya kralı (d. 435)
1536 - Pargalı Damat İbrahim Paşa, Osmanlı devlet adamı ve sadrazam (d. 1493)
1849 - Giuseppe Caspar Mezzofanti, İtalyan Katolik kardinal ve dil bilimci (d. 1774)
1921 - Mehmed Talat Paşa, Osmanlı Sadrazamı ve İttihat ve Terakki kurucularından (d. 1874)
1937 - Howard Phillips Lovecraft, ABD'li yazar (d. 1890)
1939 - Deniz Kızı Eftalya, Türk kanto sanatçısı ve şarkıcı (d. 1891)
1955- Kantocu Küçük Şamram yani Şamram Kelleciyan, İstanbul'da.
1959 - Lester Young, ABD'li müzisyen (d. 1909)
1962 - Arthur Compton, ABD'li fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1892)
1970 - Arthur Adamov, Rus asıllı Fransız yazar (d. 1908)
1971- Oyun yazarı ve gazeteci Cevat Fehmi Başkut İstanbul'da öldü.
( Basılan ilk kitabı "Geceleri Bizi Kimler Bekliyor" adlı bir röportaj dizisi olmuştu. "Kadın Bir Defa Sever", "Dişi Aslan" adında iki roman, birkaç da polisiye romanı yayımlanmıştı. Oyun yazarlığına 1942'de başladı. Konularını gündelik hayattan, insanlar arasındaki gülünç çatışmalardan alan, kişilerini genellikle ahlak açısından eleştiren komedileriyle tanındı. Paydos en ünlü oyunudur. Yurtdışında profesyonel sahnelerde oynana ilk Türk piyesi olarak, Atina'da 65 kere temsil edilmiştir. 23 oyun yazmıştır. )
1975 - Aristotle Onassis, Yunan armatör (d. 1906)
1981- Şair ve yazar Yaşar Nabi Nayır İstanbul'da öldü.
( Varlık dergisi ve Varlık yayınlarının kurucusuydu. Yalnız çağdaş dünya edebiyatını konu edinen aylık Cep dergisini çıkardı. Birçok şair, yazar ve çevirmenin yetişmesinde katkıda bulunmuştu. Yıllarca Uluslararası Pen Yazarlar Derneği'nin Türkiye başkanlığını yürüttü.1979'da kültür hayatına yaptığı katkılardan dolayı "Kültür Bakanlğı Büyük Ödülü"nü aldı. Muzaffer Reşit takma adıyla antoloji ve derleme kitapları hazırladı. Yaşar Nabi Nayır bir yayıncı olarak edebiyatta her türlü görüş ve akıma hoşgörüyü ilke edindi ve sanatçının özgürlüğünü savundu.1982 yılında anısına Yaşar Nabi Nayır Edebiyat Ödülü kondu. )
1981 - René Clair, Fransız film yönetmeni (d. 1898)
1988 - Edita Morris, İsveçli-ABD'li yazar (d. 1902)
1989 - Sadettin Öktenay, Türk besteci (d. 1930)
1995 - Mustafa Necati Karaer, Türk yazar, şair, oto biyografici ve eleştirmen (d. 1929)
1998 - Benjamin Spock, ABD'li pediyatrist ve yazar (d. 1903)
2000 - Mengü Ertel, Türk tasarımcı ve sanat yönetmeni (d. 1931)
2006 - George Rallis, Yunan siyasetçi (d. 1918)
2007 - Stuart Rosenberg, ABD'li film yönetmeni (d. 1927)
2009 - Ron Silver, ABD'li oyuncu (d. 1946)