19 EYLÜL


1575- Padişah III. Murat'ın görevlendirdiği Müneccimbaşı Takiyüddin Efendi'nin öncülüğünde kurulan İstanbul Rasathanesi, açıldı. Rasathane, devrin Şeyhülislamı tarafından 1580'de yıktırıldı. Araştırmacılar, rasathanenin Galatasaray Lisesi civarında kurulduğunu tahmin ediyorlar.
1893- Yeni Zelanda kolonisi, kadınlara oy hakkı tanıyan ilk ulus oldu. Bu atılımın öncüsü, 1866'da ''kadın hareketi''ni başlatan Kate Sheppard idi.
1922- Mustafa Kemal Paşa'ya Mareşal rütbesiyle Gazi unvanı verildi.
1927- Nikaragua'da ayaklanmacıların lideri Augusto Sandino hükümet kuvvetlerine karşı taaaruza geçti.
1935- Almanya'da Yahudilerin kamu sektöründe çalışması yasaklandı.
1944- Finlandiya ile Sovyetler Birliği ateşkes imzaladı.
1951- Kuzey Atlantik Paktı Konseyi, Türkiye ve Yunanistan'a NATO'ya katılma çağrısı yaptı.
1955- Sıkıyönetim Komutanlığı, Ankara'da Ulus gazetesini süresiz, İstanbul'da Hergün, Hürriyet ve Tercüman gazetelerini 15 gün süreyle kapattı.
1955- Arjantin cumhurbaşkanı Juan Peron askeri bir darbeyle devrildi ve Paraguay'a sürüldü. Perón ve eşi Eva Arjantin halkının bir bölümünce oldukça fazla sevilmekteydi. Perón'un yandaşları yoksulluğu yoketmek ve emeği saygınlaştırmak için yaptıklarına övgüler dizerken karşıtları ise onu demagog ve diktatör olarak görmektedir. Günümüzde Arjantin'de hâlâ yaygın olan ve kapitalizm ile sosyalizm arasında üçüncü bir yol olduğunu iddia eden siyasal Peronizm hareketini başlatmıştır.
1962- İlhan İskender Sanat Armağanı'nı Behzat Budak ve Yıldız Kenter aldı.
1967- 50 gündür süren Singer fabrikası işçilerinin grevi yasal olmadığı gerekçesiyle, mahkeme kararıyla kaldırıldı.
1970- Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarı Turgut Özal teşkilatın yeni binasına mescit istedi.
1970- Türk Hava Yolları'nın "Antalya" isimli uçağı Isparta yakınlarında düştü: 154 kişi öldü.
1979- Silahlı kişiler İstanbul'da Hergün gazetesini taradı: 1 kişi öldü, 2 kişi yaralandı.
1980- Bir yüzbaşıyı öldürme iddiasıyla yargılanan Sedar Soyergin sıkıyönetim mahkemesinde tek duruşmada idama mahkum edildi.
1980- Avrupa Parlamentosu Türkiye - Avrupa Ekonomik Topluluğu ilişkilerini askıya alma önerisini reddetti.
1981- Devrik Başbakan Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel Türk vatandaşlığından çıkarıldı.
1982- İsveç'te seçimleri Sosyal Demokratlar kazandı; Olof Palme başbakan oldu.
1985- Meksika'nın başkenti Meksiko'da meydana gelen 8.1 büyüklüğündeki depremde 35 binden fazla kişi öldü.
1987- 10. Akdeniz Oyunları'nda Serbest Güreş Milli Takımı 6 altın, 1 gümüş madalya kazandı. Böylece, Türkiye, takım halinde şampiyon oldu.
2002- Tel Aviv'de bir otobüse düzenlenen intihar saldırısında 5 kişi öldü. Saldırının ardından İsrail tankları yeniden Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat`ın Ramallah'taki karargahına girdi.
2004- BM'ye bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, İran'ın uranyum zenginleştirilmesi faaliyetlerinin durdurulmasına karar verdi.Tahran kararı reddetti; "sorun BM Güvenlik Konseyi'ne yansırsa nükleer tesisleri denetime kapatırız" dedi.
2004- Kazakistan'da genel seçim yapıldı. Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in OTAN (Anavatan) partisi yüzde 43'le birinci, büyük kızı Dariga Nazarbeyava'nın ASAR (Hep Birlikte) partisi yüzde 19,5'la ikinci parti oldu. Avrupa'dan gelen gözlemciler seçim için "Adil ve şeffaf değil" dedi.
2004- Çin'de Jiang Zemin, Çin Komünist Partisi liderliği ile devlet başkanlığının ardından, başkomutanlığı da Hu Jintao'ya devretti.
2005- Hak ve Özgürlükler Partisi'nin (Hak-Par) Siyasi Parti Yasası'na muhalefet ettikleri iddiasıyla yargılanan yöneticileri, mahkemede Kürtçe savunma yaptı.
2005- Britanya'da Anglikan kilisesi piskoposları, "Terörizmle Mücadele, 11 Eylül'ün Ardından Güç, Demokrasi ve Şiddet" raporu yayımladı. Raporda, rak işgali nedeniyle Hıristiyan liderlerin Müslümanlardan özür dilemesi gerektiği ve işgalin Amerika'nın çıkarlarına hizmet olsun diye yapıldığı belirtildi.
2006- Uluslararası Af Örgütü, Güney Afrika lideri Nelson Mandela'ya kurumun en büyük ödülü olan "Vicdan Büyükelçisi" payesini verdi.
2006- Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'i yargılayan mahkemenin yargıcı Abdullah El Emin, tarafsızlığını kaybettiği gerekçesiyle görevden alındı. El Emin duruşmada Saddam'a "Diktatör değildiniz" demişti.


19 Eylül – Doğanlar

1832- Walter Scott, İskoç Yazar
1911- "Sineklerin Tanrısı" ile ünlü Nobel ödüllü İngiliz yazar William Golding.
1913- Frances Farmer, ABD'li oyuncu (ö. 1970)
1922- "Çek lokomotifi" olarak ünlenen 2 kez olimpiyat şampiyonu Çekoslovak atlet Emil Zatopek.
1933- Behiye Aksoy, Ses sanatçısı İstanbul'da dünyaya geldi.
1944- İsmet Özel, şair.
1948- Jeremy Irons, İngiliz oyuncu


19 Eylül – Ölenler

M.Ö.19- Publius Vergilius Maro, Romalı şair (d. M.Ö. 70)
1959- Ruşen Eşref Ünaydın, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1892)
1960- Demokrat Parti eski İstanbul Milletvekili Zakar Tarver, Yassıada'da hapiste.
1961- Eski başbakanlardan Ordinaryüs Prof. Şemsettin Günaltay öldü.
1975- Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türk ressam ve şair (d. 1913)
1985- Italo Calvino, İtalyan yazar
1989- Ertem Eğilmez, Türk sinema yönetmeni ve yapımcı (d. 1929)
2002- İsmail Necdet Kent, Emekli Büyükelçi
2005- "Nazi Avcısı" olarak anılan Simon Wiesenthal, 96 yaşında.1100'den fazla Nazi savaş suçlusunun yakalanıp yargılanmasını sağlamıştı.
2006- Ekin Yayınları sahibi ve editörü Mehmet Düz.