9 MART


1621- İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa sadrazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
1764- Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camii ibadete açıldı.
1788- NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.
1796- Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
1814- Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde Viyana Kongresi toplandı.
1918- Çayeli ve Çat I. Dünya Savaşı'nda Rus işgalinden kurtuldu.
1923- Sovyet lideri Lenin geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
( Lenin'in sağlığı, devrim ve savaşın getirdiği gerginlik sonucu oldukça zarar görmüş, suikast girişiminde aldığı yaralar sağlık durumunu daha da kötüye götürmüştü. Kurşun hâlâ boynunda idi ve omuriliğe yakın durduğu için, o günün tıp tekniğiyle çıkarılması mümkün değildi. 1922 Mayıs’ında ilk defa felç geçirerek sağ tarafı kısmen felçli kalan Lenin’in hükümetteki rolü giderek azaldı. Aynı yılın Aralık ayında geçirdiği ikinci felçten sonra aktif politikadan çekildi. 1923 Mart’ında geçirdiği üçüncü felcin sonrasında konuşma yeteneğini de yitirerek ölene kadar yatağa bağlı kaldı. )
1929- İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
1930- Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.
1935- Hitler yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.
1943- Şükrü Saraçoğlu'nun başbakanlığındaki 13. TBMM hükümeti istifa etti ve gene Şükrü Saraçoğlu başbakanlığında 14. TBMM hükümeti kuruldu.
1945- Filistin'den gelen 36 bin diş fırçası piyasaya sürüldü. (Ressam C)
1952- Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
1954- Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa Meclisten çıktı.
1954- Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası, Mecliste yaptığı bir konuşmada yazı işleri müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü Meclise ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
1955- Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce idama mahkum edilen Sovyet casusları İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
1956- Kıbrıs Rum toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından sürgüne gönderildi.
( Yapılan açıklamada Başpiskopos Makarios'un "barış koşullarına dönmenin önünde en büyük engel" olduğu ve terörizmi desteklediği için adadan uzaklaştırıldığı belirtildi. Ayrıca Makarios'un eski bir Yunan subayı olan Albay Grivas'ı, EOKA örgütünü kurmak için teşvik ettiği ileri sürüldü. Sürgün haberinin duyulmasından sonra EOKA, Kıbrıs'ta yaygın bombalama eylemlerine girişti. )
1956- Ali Sami Yen Stadı Galatasaray Spor Kulübü'ne devredildi.
1957- Türkiye'nin ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran teğmen rütbesiyle göreve başladı.
1959- Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş EOKA İngiltere'nin önerisini kabul etti; Grivas çekildi.
1961- Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, "Parlamento teklif ederse cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?" sorusuna, "Parlamento değil, millet teklif ederse hizmete hazırım" dedi.
1965- Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler öldürüldü.
( Zonguldak Kozlu'daki Ereğli Kömür İşletmesi'nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve hükümetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yeraltına inmesini engellediler. Hükümet gelişmeler üzerine Kozlu'ya bir tümen asker gönderdi. Kozlu'da işçilerin direnişi çatışmaya dönüştü; açılan ateş sonucunda iki işçi öldü,15 jandarma yaralandı,14 kişi gözaltına alında. Olayların radyodan verilmesi hükümet kararıyla durduruldu.13 Mart günü olaylar yatıştı, işçiler işbaşı yaptı. )
1967- Gölcük Tersanesi'nde "Berk" adlı refakat firkateyninin yapımına başlandı.Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı1971 yılında tamamlandı.
1971- Başsavcılık Milli Nizam Partisi'nin (MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
1971- 19 Adalet Partili Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
1971- Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de Mütevelli Heyeti'nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü görevinden istifa etti. Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç'ın başkanlığında toplanan Yüksek Komuta Konseyi Toplantısında "Olayları önlemede hükümetin yetersiz kaldığı" ifade edildi ve Başbakanın istifası istendi.
1974- İşverenlerin SSK'ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
1978- Nurettin Ersin Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
1979- 7 kişiyi öldürmekten sanık sağ eylemci Veli Can Oduncu 16 yıla mahkum oldu.
1983- Türkiye'nin Belgrat Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve Asala örgütü üstlendi. Yakalanan iki Ermeni iki yıl sonra tarihinde Yugoslavya'da 20'şer yıl hapse mahkum edildi.
1983- Görevini kötüye kullanmaktan Yüce Divanda yargılanmakta olan eski Bayındırlık Bakanı Selahattin Kılıç beraat etti.
1984- Turgut Özal Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
1986- Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.
1991- Basın işkolunda kriz.
( Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle Kıbrıslı işadamının sahip olduğu Günaydın gazetesinde 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesinde188 kadrolu 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları 400 çalışan sayısını 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de çalışanların maaşlarını, ikramiyelerini ödeyemedi. )
1992- Türk savaş uçakları Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
1995- TBMM Malvarlığını Araştırma Komisyonunun Almanya'da bulduğu belgeler, Refah Parti'li Süleyman Mercümek'in Türkiye'de yönettiği paranın toplam 17 milyon mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.
1996- 1990'da öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul'da yakalandı.
2000- Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü.
2003- Siirt'te yenilenen milletvekili seçiminde Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) oyların yüzde 85'ini aldı. Seçilen üç milletvekilinden biri Recep Tayyip Erdoğan. DEHAP'ın boykotu nedeniyle katılım yüzde 62 oranında kaldı.
2003- İnterpol, Peru'nun eski Devlet Başkanı Alberto Fujimori için uluslararası tutuklama emri çıkardı. Fujimori, 1990'larda 25 kişinin ölümüyle bağlantılı olmakla suçlanıyor.
2004- İstanbul'da bir lokantaya yapılan bombalı saldırı sonucunda beş kişi yaralandı.
2004- Irak'ta Amerikalılar tarafından gözaltına alınan Filistinli gerilla lideri Ebu Abbas hücresinde öldü bulundu. Ebu Abbas 1985'te İtalyan Achille Lauro yolcu gemisinin kaçırılmasını planlamıştı.
2004- Çeçenya'nın eski Savunma Bakanı Magomed Kambiyev, Rus yanlısı Çeçen güçlere teslim oldu.
2004- Fransa'da 2 binden fazla bilim insanı hükümetinin bilime yeterince ödenek ayırmaması nedeniyle istifa ettiklerini açıkladı.
2005- BM Genel Kurulu, insan kopyalanmasına karşı çıkan deklarasyon oyçokluğuyla kabul etti. Deklarasyon, bilimsel çalışmalarda insan yaşamını yeterince koruyacak önlemlerin alınması ve insanlık onuruna aykırı genetik tetkiklerin yasaklanmasını öngörüyor.
2006- Bilim insanları Güneş'tekinden daha yüksek bir sıcaklığı elde ettiklerini açıkladılar. Güneş'in sıcaklığı 15 milyon Kelvin iken, bilim insanları 2 milyar Kelvin'e ulaştılar.
2006- Şiilerin kontrolündeki Irak devlet televizyonu Irakiya'nın editörü Emced Hamid öldürüldü.
2007- İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi, Alaattin Çakıcı'yı, Tevfik Nurullah Ağansoy'un öldürülmesi olayının ''azmettiricisi'' olduğu gerekçesiyle 18 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırdı.
2014- Türkiye'nin en uzun, Dünya'nın 5. uzun su tüneli Suruç Tüneli Şanlıurfa'da açıldı.



9 Mart – Doğanlar

1454- Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı
1749- Fransız devriminin başlarında Ulusal Meclisin en göze çarpıcı kişilerinden biri olan hatip ve siyasetçi Kont Mirabeau Kontu Honoré-Gabriel Riqueti.
1753- 1793'de Vendée bölgesindeki karşı devrimci ayaklanmaları bastıran Fransız general Jean-Baptiste Kléber.
1763- Sanayi Devrimi'nin İngiltere kırlarına yansıyan olumsuzluklarını dile getiren yazılarıyla bilinen İngiliz gazeteci William Cobbett.
1814- Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (ö. 1861)
1839- Modest Petroviç Mussorgsky, Rus besteci
1890- Viçeslav Molotov, Rus siyasetçi
1918- Mike Hammer'ın yaratıcısı, Amerikalı popüler detektif romanı yazarı Mickey Spillane.
1920- Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı
1930- Ornette Coleman, Amerikalı caz müzisyeni
1934- 1961'de uzaya çıkan ilk insan Sovyet kozmonot Yuriy Alekseyeviç Gagarin.
1943- Bobby Fischer, ABD'li satranç şampiyonu
1964- Juliette Binoche, Fransız oyuncu
1974- Yuriy Bilonoh,sporcu, Ukraynalı gülleci
1975- Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
1978- Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
1979- Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi, sporcu
1980- Burçin Terzioğlu, dizi ve sinema oyuncusu
1980- Matthew Gray Gubler, Amerikalı oyuncu





9 Mart – Ölenler

1883- Arnold Toynbee, İngiliz ekonomi tarihçisi
1888- I. Wilhelm, Prusya kralı. Almanya ilk imparatoru
1895- Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar
1952- Marksist militan ve yazar Aleksandra Kollontay.
( Sovyetler Birliği'nde kadınların siyasal mücadeleye katılmaları, örgütlenmeleri için mücadele verdiği mücadelelerle bilinen Kollontay, "kadınların yazgısı beni tüm yaşamım boyunca ilgilendirdi ve beni sosyalizme çeken de bu ilgi oldu zaten" demişti. Kollontay'ın feminizm ile gerilimli bir ilişkisi olmuştu. Dönemin feministlerine karşı dışlayıcı olmuş ve kadınların örgütlenmesi meselesini işçi kadınların örgütlenmesine indirgemişti. Dünyanın ilk kadın büyükelçisi de olan Kollontay. 1922-1945 arasında Sovyetler Birliği'ni Norveç, Meksika ve İsveç'te temsil etmişti. )
1965- Ömer Altuğ, bestekar
1967- Gazeteci ve yazar Vala Nureddin (Va-Nu),
( 66 yaşında İstanbul'da, Nurettin, Kurtuluş Savaşı yıllarında Bolu'da öğretmenlik yaparken arkadaşı Nazım Hikmet'le birlikte Sovyetler Birliği'ne gitmiş ve Moskova'da Doğu Üniversitesini bitirmişti. Türkiye'ye döndükten sonra gazetecilik yaptı, takma adlarla hikayeler, romanlar, radyo oyunları yazdı. Arkadaşı Nazım Hikmet'le ilgili anılarını "Bu Dünyadan Nazım Geçti" adıyla yayımladı. )
1988- Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı
1989- Robert Mapplethorpe, ABD'li fotoğraf sanatçısı (d. 1946)
1992- Menahem Begin, İsrailli politikacı,Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913)
1994- Charles Bukowski, ABD'li yazar ve şair
1994- Fernando Rey, ispanyalı aktör
1996- George Burns, aktör ve şarkıcı
1997- Elle dergisinin yazı işleri müdürü Jean- Dominique Bauby.
( 1995'te geçirdiği beyin kanaması sonucunda tüm vücudu, başından ayak parmağının ucuna kadar felç olana Bauby'nin yalnızca beyni ve göz kapakları çalışıyordu. Jean Dominique Bauby, göz kapaklarını kullanarak kitap yazdı. Kitabın yazılış öyküsü sabrın ve dayanışmanın öyküsüydü. Bauby'nin yakın arkadaşı Claude Mendibil, bir yıl boyunca her gün hastaneye gelerek ona alfabeyi sesli olarak okudu. Bauby gerekli olan harfi gözünü kırparak belli ediyordu, böylece harf harf kelimeleri dikte ettirerek kitabı yazdı. )
2001- Türkiye balesinin kurucusu Ninette de Valois 103 yaşında.
( İrlanda asıllı Madam Ninett 1948'de Türkiye'ye davet edildi, ilk bale okulunu İstanbul Yeşilköy'de açtı. Okul 1950'de Ankara Devlet Konservatuarına bağlandı. )